लिहिता लिहिता, सहज मला मागच्या दोन वेळच्या अमेरिका प्रवासामधील काही गमती आठवल्या. पण आता यावेळी उतरल्यावरची गंमत सांगते. यावेळचा जातानाचा प्रवास फारच लांबला . आदल्या दिवशी दुपारी पुण्याहून निघालो आणि मुंबईच्या भावाच्या, गिरीशच्या घरी पोहोचलो . रात्री गप्पा रंगल्या आणि जेमेतेम तीन चार तास झोप घेऊन सकाळी नऊ वाजताच्या सौदी एयर लाइन्सच्या विमानाने जेद्दा विमानतळावर पोहोचलो . पुढचा पूर्ण दिवस जेद्दा विमानतळावर काढून पहाटे दीड दोन वाजता लॉस एंजेलिसच्या विमानात बसेस्तोवर आम्ही पार कांटाळून गेलेलो होतो . जेद्दा ते लॉस एंजेलिसचा प्रवास जवळजवळ पंधरा तासांचा होता. मुंबईहून निघून लॉस एंजेलिसला पोहोचेस्तोवर जवळजवळ तीस तास उलटून गेलेले होते . मुंबई- जेद्दा प्रवासांत आणि जेद्दा विमानतळावर आमची फारशी झोप झालेली नव्हतीच. जेद्दा ते लॉस एंजेलिस प्रवासात अरबी मेमसाबांचे नखरे, त्यांच्या पिल्लावळीची कलकल, त्या पोराबाळांना घेऊन चाललेल्या मोलाकरीणींच्या येरझाऱ्या आणि अमेरिकेत शिक्षणासाठी निघालेल्या विद्यार्थ्यांची बडबड या सर्व गोष्टींमुळे मला झोप लागणे शक्यच नव्हते . तरी शेवटी शेवटी मात्र आम्ही दोघेही चांगलेच दमलेले आणि झोपाळलेले होतो. त्यामुळे कधी मी डुलकी काढत होते तर कधी आनंदचा डोळा लागत होता.
प्रवासात आरामात झोपून राहू शकणाऱ्या लोकांचा मला फार हेवा वाटतो . ट्रेन प्रवासांत, विशेषत: AC टू टियर च्या प्रवासांत सलग पंधरा सोळा तास झोपून राहिलेले महाभाग मी बघितलेले आहेत . विमानप्रवासात सुद्धा सलग दहा बारा तास झोपून राहू शकणारे प्रवासीही पहायला मिळतात. राजधानीच्या आणि शताब्दीच्या प्रवासात किंवा आंतरराष्ट्रीय विमानप्रवासामध्ये आलेल्या खाण्यापिण्या साठीसुद्धा न उठणारे किंवा प्रवासात पोटाची काहिही तक्रार उद्भवू नये म्हणून आलेल्या खाण्याला हात न लावणाऱ्या व्यक्ती मला माहिती आहेत . एखाद्या गाढ झोपलेल्या सहप्रवाशाला हलवून ," उठ आता ,खाणे आले आहे" अशी सांगायची सुद्धा चोरी असते . आम्ही दोघेही खूप झोपाळलेले असलो तरीही हवाईसुंदऱ्यांची खान-पान सेवा सुरु झालेले दोघांपैकी एकाला तरी जाग येते आणि मग वेळीच एकमेकांना उठवण्याची किंवा दुसऱ्यासाठी खाणे घेऊन ठेवण्याची जागरूकता आम्ही दाखवतोच! सौदी एयर लाइन्सच्या प्रवासांत खाण्यापिण्याची रेलचेल होती आणि आलेले सर्व पदार्थ आम्ही घेत होतो . शेवटी शेवटी कसलेसे sandwich आले , ते आम्ही घेतले. पण त्यावेळी भूक नव्हती, त्यामुळे मग नंतर खाऊयात अशा विचाराने ते तसेच ठेवून दिले . त्यानंतर पुढे कधीतरी हवाई सुंदरीने दिलेला immigration form कसाबसा भरला आणि पुन्हा निद्रादेवीच्या स्वाधीन झालो . काही वेळ गेला आणि लॉस एंजेलिस विमानतळ आल्याची घोषणा झाली आणि आम्ही विमानतळावर उतरलो .
अमेरिकेत उतरल्यावर आपल्या भारतीय माणसांना, आपोआपच सर्व काही रांगेने आणि शिस्तीत करायची बुद्धी होते . त्याप्रमाणे आम्ही foreign nationals साठी असलेल्या immigration counter वर गेलो . तपासणी साहेबाने विचारलेल्या प्रश्नांना रोखठोक उत्तरे दिली . अमेरिकेत वेगवेगळ्या ठिकाणाचे तपासणी करणारे साहेब अथवा सायाबीण, बरेचदा अमेरिकन पद्धतीने हलका-फुलका वा जरासा चावट विनोद करून, हसून आपल्याला पुढे सोडतात. यावेळीही तसेच काहीसे झाले आणि आम्ही अगदी चुटकी सरशी 'समान तपासणीसठी असलेल्या ' पुढच्या रांगेत उभे राहिलो . ती रांगही भलीमोठ्ठी होती. पण चट चट पुढे सरकत होती . आता इथून बाहेर पडले की बस पकडून आशयच्या घरी, असा विचार मनात येतो न येतोय तेव्हड्यात काहीतरी वेगळेच घडले . आमच्या रांगेच्या जवळ गळ्यात पट्टा अडकवलेले हडकुळे कुत्रे घेऊन एक अमेरिकन अधिकारी फिरत होता. मला कुठल्याही प्रकारच्या कुत्र्यांबद्दल मुळीच प्रेम नाही . पण सर्व पाळीव कुत्र्यांना आणि अगदी रस्त्यावरची मोकाट कुत्र्यांना मात्र माझे मन कधीतरी बदलेल अशी दुर्दम्य आशा असावी . त्यामुळे ती तमाम कुत्री नेमकी माझ्याशी सलगी करायला येतात . माझ्या अपेक्षेप्रमाणे या अमेरिकन अधिकाऱ्याबरोबरचे कुत्रेदेखील माझ्याजवळच येऊन पोहोचले आणि भीतीने माझी गळण उडाली . आनंदाला कुत्री खूप आवडत असल्यामुळे तो शांत होता . कुत्रे आमच्याजवळ येताच साहेबांनी आम्हाला रांगेतून बाहेर पडून काढून पलीकडच्या वेगळयाच खोलीकडे जाण्याचा इशारा केला . कुत्राची भीती वाटणे हा काही गुन्हा होऊ शकत नाही , त्यामुळे आम्हाला बाहेर का काढण्यात आले याचा बोध होईना. पण तिकडे प्रश्न विचारायची सोय नसल्यामुळे आम्ही त्याच्या मागोमाग दुसऱ्या खोलीमध्ये गेलो .
त्या खोलीतल्या counter मागे अमेरिकन तपासणी अधिकारी बसलेले होते आणि त्यांच्या समोर समोर दोन तीन लोकांचे सगळे सामान उघडलेल्या अवस्थेत पडलेले होते . आमच्या देखतच एका आंध्रवासीय अम्मा आणि आप्पा च्या सर्व bags उघडून बघितल्या गेल्या . अम्मा आणि आप्पां गयावया करत असले तरीही त्याला दाद न देता , त्यांनी बरोबर आणलेले अनेक खाद्यपदार्थ अमेरिकन साहेबांनी आमच्या डोळ्यादेखत धडाधड जवळच्या केराच्या टोपलीत फेकले . ते दृश्य बघितल्यावर आम्हाला इकडे का आणण्यात आले आहे याचा अंदाज आला . यावेळी आम्ही खास अनिरुद्धच्या पदवीदान समारंभासाठी गेलेलो होतो त्यामुळे फक्त लॉस एंजेलिसमध्ये दहा बारा दिवस राहून भारतात परतणार होतो . आमच्याबरोबर कपडे व रोजच्या वापराच्या वस्तू असे अगदी थोडे सामान होते . अमेरिकेच्या पहिल्या दोन वेळच्या प्रवासांमध्ये सामानात नेलेले खाद्यपदार्थ पकडले न गेल्यामुळे यावेळी आम्ही बिनधास्तपणे, आमच्या bags च्या उरलेल्या जागेत आणि वजनात बसतील तितके भरपूर खाद्यपदार्थ भरून नेलेले होते . आता ते सर्व पदार्थ केराच्या टोपलीत फेकले जाणार या कल्पनेने माझा जीव कासावीस झाला.
आम्हाला counter वरच्या तपासणी अधिकारी बाईने आमच्याजवळची पिशवी उघडायला लावली . त्यातून तिने दोन sandwichs बाहेर काढून, असले खाद्यपदार्थ आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर उतरताना सामानात ठेवण्यास मनाई असते, असे सांगितले . तसेच ते बरोबर असूनही तुम्ही immigration form मध्ये तसे का लिहिले नाहीत? अशी कडक विचारणा केली. असे हे पदार्थ बरोबर ठेवणे आणि form मध्ये खोटी माहिती लिहिणे हा गुन्हा आहे, हे ही सांगितले . सौदी अरेबियाच्या विमानात शेवटी दिलेले chicken sandwichs आणि जेवणाबरोबर आलेले पण न खाल्लेले cup cakes आम्ही हातातल्या पिशवीत ठेवले होते . असे पदार्थ कोणी आणलेले आहेत याचा वास खास प्रशिक्षित कुत्र्याला येतो आणि मग त्या संशयीत व्यक्तींना पुढील तपासणीसाठी वेगळ्या खोलीत बोलावले जाते. या सर्व प्रकारामुळे मी तशी चांगलीच घाबरलेले होते . पण आनंदने प्रसंगावधान राखून शांतपणे, "आम्ही विमानात मिळालेले sandwiches आणलेले आहेत. ते भारतातून येताना आमच्याबरोबर आणलेले नाहीत. त्यातून असे अन्न फेकून देणे आणि वाया घालावणे हे आम्हाला योग्य वाटले नाही. तसेच असे अन्न बरोबर आणणे हा गुन्हा आहे याची आम्हाला कल्पना नव्हती . त्यामुळे जरी हा गुन्हा असेल तरी तो आमच्याकडून अनावधानाने आणि अज्ञानातून घडलेला आहे " असा तव्तिक मुद्दा सांगून टाकला. आनंदच्या बोलण्यामुळे बाई निरुत्तर झाल्या. त्यांनी आनंदाच्या immigration form वर काहीतरी खरडले , पुन्हा येताना असल्या वस्तू आणत जाऊ नका, अशी हलकी शाब्दिक तंबी दिली. पण अन्न वाया घालवू नये हा मुद्दा पटल्यामुळे कि काय म्हणा आमचे sandwiches आणि cup cakes आम्हाला परत देऊन आम्हाला बाहेर जाण्याची परवानगी दिली . आम्ही तिथून बाहेर पडायच्या आधी हसतमुखाने बाईसाहेबांनी आम्हाला " Enjoy your stay" अशा शुभेच्छाही दिल्या !
आम्ही थोडावेळ निश्चित घाबरलेले होतोच . मागच्या वेळी कढीलिंब आणि हिरव्या मिरच्या स्मगल करण्याचा अनुभव असल्यामुळे एखाद्या सराईत स्मगलर प्रमाणे यावेळीही मी माझ्या सामानात हिरव्या मिरच्या आणि कढीलिंब नेलेले होते . पूर्वीसारखेच इतर बरेच खाद्यपदार्थ सुद्धा सामानात होतेच . पण गंमत म्हणजे अमेरिकन बाईसाहेबांनी माझ्या हातातल्या पिशवी व्यतिरिक्त आमच्या इतर bags उघडून पाहिल्या नाहीत आणि इतर खाद्यपदार्थांना हातही लावला नाही , हे आमचे भाग्यच म्हणायचे !
प्रवासात आरामात झोपून राहू शकणाऱ्या लोकांचा मला फार हेवा वाटतो . ट्रेन प्रवासांत, विशेषत: AC टू टियर च्या प्रवासांत सलग पंधरा सोळा तास झोपून राहिलेले महाभाग मी बघितलेले आहेत . विमानप्रवासात सुद्धा सलग दहा बारा तास झोपून राहू शकणारे प्रवासीही पहायला मिळतात. राजधानीच्या आणि शताब्दीच्या प्रवासात किंवा आंतरराष्ट्रीय विमानप्रवासामध्ये आलेल्या खाण्यापिण्या साठीसुद्धा न उठणारे किंवा प्रवासात पोटाची काहिही तक्रार उद्भवू नये म्हणून आलेल्या खाण्याला हात न लावणाऱ्या व्यक्ती मला माहिती आहेत . एखाद्या गाढ झोपलेल्या सहप्रवाशाला हलवून ," उठ आता ,खाणे आले आहे" अशी सांगायची सुद्धा चोरी असते . आम्ही दोघेही खूप झोपाळलेले असलो तरीही हवाईसुंदऱ्यांची खान-पान सेवा सुरु झालेले दोघांपैकी एकाला तरी जाग येते आणि मग वेळीच एकमेकांना उठवण्याची किंवा दुसऱ्यासाठी खाणे घेऊन ठेवण्याची जागरूकता आम्ही दाखवतोच! सौदी एयर लाइन्सच्या प्रवासांत खाण्यापिण्याची रेलचेल होती आणि आलेले सर्व पदार्थ आम्ही घेत होतो . शेवटी शेवटी कसलेसे sandwich आले , ते आम्ही घेतले. पण त्यावेळी भूक नव्हती, त्यामुळे मग नंतर खाऊयात अशा विचाराने ते तसेच ठेवून दिले . त्यानंतर पुढे कधीतरी हवाई सुंदरीने दिलेला immigration form कसाबसा भरला आणि पुन्हा निद्रादेवीच्या स्वाधीन झालो . काही वेळ गेला आणि लॉस एंजेलिस विमानतळ आल्याची घोषणा झाली आणि आम्ही विमानतळावर उतरलो .
अमेरिकेत उतरल्यावर आपल्या भारतीय माणसांना, आपोआपच सर्व काही रांगेने आणि शिस्तीत करायची बुद्धी होते . त्याप्रमाणे आम्ही foreign nationals साठी असलेल्या immigration counter वर गेलो . तपासणी साहेबाने विचारलेल्या प्रश्नांना रोखठोक उत्तरे दिली . अमेरिकेत वेगवेगळ्या ठिकाणाचे तपासणी करणारे साहेब अथवा सायाबीण, बरेचदा अमेरिकन पद्धतीने हलका-फुलका वा जरासा चावट विनोद करून, हसून आपल्याला पुढे सोडतात. यावेळीही तसेच काहीसे झाले आणि आम्ही अगदी चुटकी सरशी 'समान तपासणीसठी असलेल्या ' पुढच्या रांगेत उभे राहिलो . ती रांगही भलीमोठ्ठी होती. पण चट चट पुढे सरकत होती . आता इथून बाहेर पडले की बस पकडून आशयच्या घरी, असा विचार मनात येतो न येतोय तेव्हड्यात काहीतरी वेगळेच घडले . आमच्या रांगेच्या जवळ गळ्यात पट्टा अडकवलेले हडकुळे कुत्रे घेऊन एक अमेरिकन अधिकारी फिरत होता. मला कुठल्याही प्रकारच्या कुत्र्यांबद्दल मुळीच प्रेम नाही . पण सर्व पाळीव कुत्र्यांना आणि अगदी रस्त्यावरची मोकाट कुत्र्यांना मात्र माझे मन कधीतरी बदलेल अशी दुर्दम्य आशा असावी . त्यामुळे ती तमाम कुत्री नेमकी माझ्याशी सलगी करायला येतात . माझ्या अपेक्षेप्रमाणे या अमेरिकन अधिकाऱ्याबरोबरचे कुत्रेदेखील माझ्याजवळच येऊन पोहोचले आणि भीतीने माझी गळण उडाली . आनंदाला कुत्री खूप आवडत असल्यामुळे तो शांत होता . कुत्रे आमच्याजवळ येताच साहेबांनी आम्हाला रांगेतून बाहेर पडून काढून पलीकडच्या वेगळयाच खोलीकडे जाण्याचा इशारा केला . कुत्राची भीती वाटणे हा काही गुन्हा होऊ शकत नाही , त्यामुळे आम्हाला बाहेर का काढण्यात आले याचा बोध होईना. पण तिकडे प्रश्न विचारायची सोय नसल्यामुळे आम्ही त्याच्या मागोमाग दुसऱ्या खोलीमध्ये गेलो .
त्या खोलीतल्या counter मागे अमेरिकन तपासणी अधिकारी बसलेले होते आणि त्यांच्या समोर समोर दोन तीन लोकांचे सगळे सामान उघडलेल्या अवस्थेत पडलेले होते . आमच्या देखतच एका आंध्रवासीय अम्मा आणि आप्पा च्या सर्व bags उघडून बघितल्या गेल्या . अम्मा आणि आप्पां गयावया करत असले तरीही त्याला दाद न देता , त्यांनी बरोबर आणलेले अनेक खाद्यपदार्थ अमेरिकन साहेबांनी आमच्या डोळ्यादेखत धडाधड जवळच्या केराच्या टोपलीत फेकले . ते दृश्य बघितल्यावर आम्हाला इकडे का आणण्यात आले आहे याचा अंदाज आला . यावेळी आम्ही खास अनिरुद्धच्या पदवीदान समारंभासाठी गेलेलो होतो त्यामुळे फक्त लॉस एंजेलिसमध्ये दहा बारा दिवस राहून भारतात परतणार होतो . आमच्याबरोबर कपडे व रोजच्या वापराच्या वस्तू असे अगदी थोडे सामान होते . अमेरिकेच्या पहिल्या दोन वेळच्या प्रवासांमध्ये सामानात नेलेले खाद्यपदार्थ पकडले न गेल्यामुळे यावेळी आम्ही बिनधास्तपणे, आमच्या bags च्या उरलेल्या जागेत आणि वजनात बसतील तितके भरपूर खाद्यपदार्थ भरून नेलेले होते . आता ते सर्व पदार्थ केराच्या टोपलीत फेकले जाणार या कल्पनेने माझा जीव कासावीस झाला.
आम्हाला counter वरच्या तपासणी अधिकारी बाईने आमच्याजवळची पिशवी उघडायला लावली . त्यातून तिने दोन sandwichs बाहेर काढून, असले खाद्यपदार्थ आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर उतरताना सामानात ठेवण्यास मनाई असते, असे सांगितले . तसेच ते बरोबर असूनही तुम्ही immigration form मध्ये तसे का लिहिले नाहीत? अशी कडक विचारणा केली. असे हे पदार्थ बरोबर ठेवणे आणि form मध्ये खोटी माहिती लिहिणे हा गुन्हा आहे, हे ही सांगितले . सौदी अरेबियाच्या विमानात शेवटी दिलेले chicken sandwichs आणि जेवणाबरोबर आलेले पण न खाल्लेले cup cakes आम्ही हातातल्या पिशवीत ठेवले होते . असे पदार्थ कोणी आणलेले आहेत याचा वास खास प्रशिक्षित कुत्र्याला येतो आणि मग त्या संशयीत व्यक्तींना पुढील तपासणीसाठी वेगळ्या खोलीत बोलावले जाते. या सर्व प्रकारामुळे मी तशी चांगलीच घाबरलेले होते . पण आनंदने प्रसंगावधान राखून शांतपणे, "आम्ही विमानात मिळालेले sandwiches आणलेले आहेत. ते भारतातून येताना आमच्याबरोबर आणलेले नाहीत. त्यातून असे अन्न फेकून देणे आणि वाया घालावणे हे आम्हाला योग्य वाटले नाही. तसेच असे अन्न बरोबर आणणे हा गुन्हा आहे याची आम्हाला कल्पना नव्हती . त्यामुळे जरी हा गुन्हा असेल तरी तो आमच्याकडून अनावधानाने आणि अज्ञानातून घडलेला आहे " असा तव्तिक मुद्दा सांगून टाकला. आनंदच्या बोलण्यामुळे बाई निरुत्तर झाल्या. त्यांनी आनंदाच्या immigration form वर काहीतरी खरडले , पुन्हा येताना असल्या वस्तू आणत जाऊ नका, अशी हलकी शाब्दिक तंबी दिली. पण अन्न वाया घालवू नये हा मुद्दा पटल्यामुळे कि काय म्हणा आमचे sandwiches आणि cup cakes आम्हाला परत देऊन आम्हाला बाहेर जाण्याची परवानगी दिली . आम्ही तिथून बाहेर पडायच्या आधी हसतमुखाने बाईसाहेबांनी आम्हाला " Enjoy your stay" अशा शुभेच्छाही दिल्या !
आम्ही थोडावेळ निश्चित घाबरलेले होतोच . मागच्या वेळी कढीलिंब आणि हिरव्या मिरच्या स्मगल करण्याचा अनुभव असल्यामुळे एखाद्या सराईत स्मगलर प्रमाणे यावेळीही मी माझ्या सामानात हिरव्या मिरच्या आणि कढीलिंब नेलेले होते . पूर्वीसारखेच इतर बरेच खाद्यपदार्थ सुद्धा सामानात होतेच . पण गंमत म्हणजे अमेरिकन बाईसाहेबांनी माझ्या हातातल्या पिशवी व्यतिरिक्त आमच्या इतर bags उघडून पाहिल्या नाहीत आणि इतर खाद्यपदार्थांना हातही लावला नाही , हे आमचे भाग्यच म्हणायचे !
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा